MSDS مخفف Materials Safety Data Sheet است که به معنای برگه اطلاعات ایمنی مواد است.این برگه معمولا توسط شرکت تولید کننده ماده همراه با آن ارائه می شود. این سند شامل اطاعاتی از قبیل روش کار با ماده، انبار داری، نکات ایمنی، میزان سمیت آن و نحوه درمان و بهبود بعد از مواجهه مستقیم با ماده است. (این مواجهه می تواند استنشاق، تماس با پوست، تماس با چشم، خوردن و … باشد)
به طور کلی می توان گفت MSDS شامل موارد زیر است:
o نحوه استفاده صحیح از ماده
o محیط و شرایط نگهداری ماده
o نکات ایمنی مرتبط با جابجایی و انتقال ماده
o نحوه مقابله با صدمات و خطرات ناشی از ماده (بعد از وقوع آسیب)
کاربرد MSDS چیست؟
قبل از استفاده از هر ماده ای لازم است تا تمام خطرات و اطلاعات ایمنی مربوط به آن ماده را بدانیم و کاملا با آن آشنا باشیم. در بسیاری از کشورها کارفرما از لحاظ قانونی موظف است تا این اطلاعات را برای کارکنان خود فراهم کند. اما متاسفانه در کشور ما هنوز فرهنگ این موضوع به درستی جا نیافتاده است و در موارد بسیاری شاهد آن هستیم که افراد بدون داشتن اطلاعات کافی به کار با این مواد می‌پردازند.
بخش های مختلف MSDS
به طور کلی اغلب MDSD ها دارای 16 بخش هستند که در ادامه به هرکدام از آنها اشاره خواهد شد.
1. هویت ماده
نام و کد محصول، فرمول شیمیایی آن، اطلاعات شرکت تولیدکننده. همچنین شماره تماس اضطراری، کلیاتی درباره سازنده و کاربردهای مناسب یا کاربردهایی که این ماده برای آن مناسب نیست نیز آورده شده است.
2. خطرات ماده
در این قسمت خطراتی که ممکن است در زمان استفاده از ماده شما را تهدید کند ذکر می‌شود.
3. ترکیب محصول / اطلاعات ترکیبات داخل محصول
در این بخش اطلاعات مربوط به اجزا تشکیل دهنده محصول وجود دارند. هرکدام از اجزا تشکیل دهنده محصول(بویژه اجزا خطرناک آن) به همراه درصد آنها نمایش داده می‌شود.
4. کمک های اولیه
در این بخش توضیح کوتاهی در رابطه با اقدامات اولیه پس از آسیب توسط ماده داده شده است. آسیبی که توسط ماده بوجود می آید ممکن است از طرق زیر بوجود بیاید:
تماس پوستی / تماس گوارشی / تماس تنفسی / تماس چشمی / پرتوزایی
5. ارزیابی خطرات آتش سوزی
در این بخش در مورد خطرات آتش سوزی یا انفجار ماده و خاموش کردن آتش ناشی از آن توضیح داده شده است. نوع وسیله یا ماده ای که برای خاموش کردن مواد مختلف استفاده می شود، بسیار مهم است. (برخی مواد در صورت استفاده از آب برای خاموش کردن آنها، به شدت واکنش نشان می دهند)
6. رها شدن اتفاقی ماده
در این بخش اقدامات مرتبط با آزاد شدن ماده در محیط آورده شده است. در این بخش روش ها و پروتکل های پاکسازی آن ماده نیز آورده شده اند. همچنین به تجیهزات ایمنی لازم و پروتوکل های اورژانسی نیز اشاره می کند و موادی که می توانند تمیز کردن آن استفاده شوند، آورده شده است.
7. کارکردن و انبار کردن
در این بخش روش های انبار کردن صحیح ماده و کار با آن توضیح داده شده است.
8. کنترل های مواجهه(در معرض ماده قرار گرفتن) و حفاظت فردی
در این بخش مواردی که در هنگام تماس و کار کردن با ماده باید توسط فرد رعایت شوند آورده شده است.
9. ویژگی های فیزیکی و شیمیایی ماده
در این بخش خواص فیزیکی و شیمیایی مربوط به ماده آورده شده است که مهمترین آنها عبارتند از:
شکل / رنگ / Ph / نقطه ذوب / نقطه جوش / فشار بخار / چگالی / گرانروی
10. پایداری و واکنش پذیری
در این قسمت میزان پایداری یا ناپایداری مواد شیمیایی برای واکنش ها ذکر شده است. میزان واکنش پذیری این مواد در داخل بدن یا محیط با مواد مختلف ذکر شده است. همچنین به دیگر موادی که ممکن است با این ماده واکنش دهند نیز اشاره شده است. همچنین مواد حاصل از تخریب آن در صورتی که خطرناک باشند نیز به آنها اشاره شده است.
11. اطلاعات سم شناسی
در این قسمت اطلاعات مرتبط با سمیت ماده و میزان سمیت آن آورده شده است. همچنین انواع سمیت ماده (از قبیل سمیت حاد و مزمن) نیز در این قسمت آورده شده است.
12. اطلاعات محیط زیستی
در این قسمت اطلاعات مربوط به خطرات ماده برای محیط زیست و راه های جلوگیری و خنثی کردن آن آورده شده است.
13. ملاحظات مربوط به دفع و دور ریختن ماده
در این بخض نکات مرتبط با دفع ماده و نکات زیست محیطی و بهداشتی آن آورده شده است.
14. اطلاعات حمل و نقل
در این قسمت اطلاعات مربوط به حمل و نقل ماده و روش های آن آورده شده است. همچنین گروه حمل و نقل ماده و خطرات زیست محیطی آن نیز آورده شده است.
16. اطلاعات قانونی
اطلاعات قانونی مربوط به استفاده از ماده در این قسمت اورده شده اند.